Iconen
Er wordt al heel lang kunst gemaakt. Er bestaan tekeningen op rotsen die al duizenden en duizenden jaren oud zijn. Ook maakten ze in Rusland al heel lang geleden beelden van goden en godinnen. Dat was in de tijd dat ze niet in één god geloofden, maar dachten dat er een heleboel waren. Een voor het weer, een voor de akkers en de velden, een van de bossen, een voor de liefde enzovoort. De belangrijkste was een vrouw. Daar schijnen ze grote gouden beelden voor gemaakt te hebben. Soms gaan mensen er naar zoeken, omdat ze gehoord hebben, dat er een grote gouden godin ergens in een bos begraven moet zijn. Maar niemand heeft haar gevonden.
Meer dan 1000 jaar geleden zei Vladimir, die toen tsaar van Rusland was, dat het maar eens afgelopen moest zijn met al die goden en godinnen. Hij had gehoord dat in andere landen maar in één god geloofd werd. Na enig zoeken besloot Vladimir christen te worden en hij zei tegen de mensen om zich heen, dat ze dat ook moesten doen. Voor het gemak liet hij er een heleboel tegelijk dopen in de rivier de Dnjepr. Die stroomt bij Kiev, en dat was toen de hoofdstad van Rusland. Vladimir vond dat het ook afgelopen moest zijn met beelden van allerlei andere goden en godinnen. Oude beelden werden kapot gemaakt. Bij een nieuw geloof horen nieuwe beelden en nieuwe plaatjes. Vladimir nam de plaatjes over die bij het christendom hoorden. En dat waren iconen.
Icoon komt uit het Grieks en het betekent afbeelding of gelijkenis. Als je op internet gaat zoeken naar afbeeldingen van iconen, dan krijg je niet alleen de iconen die ik bedoel, maar ook foto's van filmsterren en andere beroemdheden. Dan zeggen ze dat zo iemand een "icoon" is van deze tijd of zo. En op computers staan kleine plaatjes die ze OOK icoon noemen!
De iconen die ik bedoel bestaan al heel lang, want voordat ze 1000 jaar geleden naar Rusland kwamen, werden ze al een paar eeuwen in Byzanthium gemaakt(Byzanthium heette later Constantinopel en nu Istanbul). Ook al bestaan ze al heel lang, ze zijn in al die tijd niet veel veranderd, omdat er lang geleden regels zijn opgesteld over hoe je een icoon maakt. Wat voor kleren de heiligen aan hebben, wat ze met hun handen doen, hoe ze kijken, dat ligt allemaal vast. Dat stond allemaal in een podlinnik, een voorbeeldboek, met alle heiligen, soms met hun naamdagen en feesten, en met aanwijzingen over kleuren, kleren, gebaren enzovoort. Een podlinnik wordt ook vandaag nog door iconenschilders gebruikt. Door alle regels veranderde er al die eeuwen niet veel, al zien kenners wel waar en wanneer een icoon gemaakt is, en soms ook door wie. Meestal niet trouwens, want de makers bleven vaak anoniem. Ze schreven hun naam dus niet erop. De meeste mensen vinden dat het niet belangrijk is wie het geschilderd heeft, omdat het - zeggen ze – onder leiding van God zelf gebeurt. Een icoon is een gebed in beeld zeggen ze ook en de makers, bijvoorbeeld monniken, schilderden om na te denken over het geloof, of bezig te zijn met het geloof en niet om rijk en beroemd te worden.
Je ziet haar ook, als je goed kijkt, op het tweede plaatje. Ze is maar heel klein; de soldaten nemen veel meer plaats in. Toch is Maria belangrijker, want zij zorgde voor een wonder. De soldaten op de icoon kwamen uit Novgorod en Soezdal. Dat waren in de 12e eeuw erg belangrijke Russische steden, en tussen belangrijke steden werd vaak gevochten. De winnaars van dit gevecht zeiden dat ze dankzij Maria gewonnen hadden, want de icoon van Maria had alle pijlen van de tegenpartij tegengehouden.
Het lijkt alsof de soldaten met zijn allen op een maar een paar paarden zitten. Op dat soort zaken werd bij iconen niet zo gelet. De heiligen moesten volgens de regels geschilderd zijn, en de boodschap moest duidelijk zijn; daar ging het om en niet of het allemaal helemaal precies klopte.
Eigenlijk is dit een heel oud stripverhaal. En dat was handig, want in de tijd dat deze icoon is gemaakt konden er nog maar weinig mensen lezen. Eigenlijk zijn iconen dus hele slimme dingen!
